Ze względu na brak źródeł pisanych, okres prehistorii w dziejach świata uchodzi za najbardziej tajemniczą epokę. Czy malowidła w jaskini Lascaux, słynną Wenus z Willendorfu, finezyjną biżuterię z cmentarzyska w Świbiu niedaleko Gliwic, można nazwać dziełami sztuki w dzisiejszym rozumieniu tego słowa, a ich anonimowych twórców – artystami?

 

 

 

Inspiracje antykiem znajdziemy niemalże w każdej epoce. Nie inaczej jest z mitologią grecką i rzymską, która dzięki wielowątkowości, barwnym historiom i połączeniu świata zwykłych śmiertelników ze sferą niedostępną z ziemskiej perspektywy, była źródłem tematów dla artystów renesansu, baroku, a nawet twórców współczesnej popkultury.

 

 

 

Średniowiecze to niemal dziesięć wieków politycznych, społecznych i kulturowych zmian, tymczasem bardzo często postrzegamy je jednowymiarowo. Podczas wykładu udowodnimy, że tak naprawdę to epoka wielu kontrastów, czego punktem odniesienia mogą być dwa dominujące w niej style – romański i gotycki.

 

 

 

Renesans to epoka wybitnych  – artystów, naukowców, błyskotliwych polityków i mecenasów sztuki. Jak opowiedzieć o fenomenie Odrodzenia? Najlepiej przez pryzmat artystycznych biografii „ikon” tamtych lat – Leonarda da Vinci, Rafaela, Albrechta Durera… Poznajmy ich wszystkich!

 

 

 

Barok kojarzy się z bogactwem formy architektonicznej, naciskiem na dynamizm kompozycji rzeźbiarskich i grą światła w malarstwie. To jednocześnie epoka skrajności – przesadnej religijności i jednocześnie żywiołowej zmysłowości, umiłowania przesady z chęcią powrotu do klasycznej formy. W takim warunkach potrafili odnaleźć się przede wszystkim Ci łatwo przystosowywujący się do zmian (jak Rubens), lub ci, którzy… tworzyli własne zasady (jak Caravaggio).

 

 

 

Oświecenie to niezwykły czas triumfu rozumu – rozwoju wszelkich nauk, odrzucenia tylko zmysłowego doświadczania świata, na rzecz wiary w nieograniczone możliwości poznawcze ludzkiego umysłu. Podczas wykładu poznamy kulisy życia na najważniejszych oświeconych dworach europejskich, wokół których skupili się wybitni artyści tamtych lat. Zajrzymy m.in. do Paryża i na dwór króla Stanisława Augusta Poniatowskiego w Warszawie.

 

 

 

W poprzedniej epoce rozum był podstawą poznawania świata, tymczasem na początku XIX-wieku do głosu dochodzi kolejne pokolenie, do którego bardziej przemawia „(…) czucie niż mędrca szkiełko i oko”, cytując Adama Mickiewicza. W Europie szaleją rewolucje, rozgrywają się walki o wolność narodów, tymczasem młodzi ludzie chcą… po prostu prawdziwie kochać, prawdziwie żyć. Pomagają im w tym artyści – nie tylko wybitni literaci, ale też malarze: Delacroix, Gericault, a na polskim gruncie Michałowski czy Grottger.

 

 

 

Druga połowa XIX-wieku to czas rozwijania się rozmaitych, często całkowicie odmiennych, nurtów artystycznych, które znajdą swoich naśladowców nawet w następnym stuleciu. Dlaczego malarstwo realistyczne uznano początkowo za kontrowersyjne i „niegodne salonów”, impresjonistów wysyłano do okulistów, a symboliści stali się prekursorami modernizmu? Gustave Courbet, Édouard Manet, Claude Monet, Vincent van Gogh, Paul Gauguin czy Henri de Toulouse-Lautrec – to tylko niektórzy artyści, których biografie poznamy. Podczas spotkania nie zabraknie też polskich wątków – przyjrzymy się twórczości młodego pokolenia pozytywistów i spróbujemy rozszyfrować fenomen ówczesnego króla narodowego malarstwa – Jana Matejki.

 

 

 

Jacek Malczewski, Olga Boznańska, Stanisław Wyspiański, Leon Wyczółkowski… - to zaledwie kilka nazwisk twórców przełomu XIX i XX wieku. Podczas naszego spotkania cofniemy się w czasie do Krakowa sprzed ponad wieku i porozmawiamy o niezwykle twórczych i intensywnych latach początku XX stulecia – latach, które zmieniły na zawsze pojmowanie roli artysty i sztuki w codziennym życiu. I choć jak pisał Stanisław Przybyszewski, „każdy z wszystkich tych ogromnych talentów (…) był Młodą Polską, ale sam dla siebie”, przypomnimy również najważniejsze pojęcia i cechy epoki. Jedną z nich niewątpliwie było przekonanie, że nawet w trudnych czasach… evviva l’arte!

 

 

 

Odzyskanie przez Polskę niepodległości w 1918 roku zamknęło ponad studwudziestoletni okres zaborów. Wybuch wolności przyprawiał o zawrót głowy -  radosnej euforii nie mąciła nawet świadomość ogromnych zagrożeń politycznych (zwłaszcza ze strony bolszewickiej Rosji), powojenny kryzys gospodarczy, trudności w kształtowaniu granic II RP. W niecałe trzy tygodnie po historycznym 11 listopada 1918 w warszawskiej kawiarni „Pod Picadorem” publicznie zaprezentowali swoje wiersze Julian Tuwim, Antoni Słonimski i Jan Lechoń. W utworze ostatniego z wymienionych, padły słowa: „A wiosną – niechaj wiosnę, nie Polskę zobaczę”, które stały się swoistym credo artystów tego czasu, definiującym tematykę ich prac i podejście do szybko zmieniającej się, dającej nowe nadzieje, rzeczywistości. Byli jednak i tacy, którzy przewidywali nadchodzący mrok… Podczas naszego spotkania opowiemy o życiu społeczno-gospodarczym II RP, literaturze, sztuce tego czasu, próbując nakreślić przy tym rozległą panoramę epoki.

 

 

 

Nie sposób w krótkim czasie opowiedzieć, co działo się w sztukach wizualnych XX wieku, gdyż działo się… wszystko. Dadaizm, kubizm, surrealizm, pop-art, sztuka krytyczna, street-art. Od Picassa i Duchampa po Warhola i Banksy’ego. Choć ponoć w sztuce „wszystko już było”, to XX wiek udowadnia, że nawet jeżeli to prawda, to nic wzbudza takich emocji wśród odbiorców jak… sztuka właśnie.

 

 

 

...a dla wykorzystania wiedzy w praktyce:

 

 

 

Czy dzieła sztuki mogą do nas „mówić”, nie używając słów? Niewątpliwie, ale robią to specyficznym językiem, często wprowadzając odbiorcę w zakłopotanie. Podczas zajęć uczestnicy poznają podstawowe elementy analizy dzieła sztuki – dowiedzą się m.in. czym różni się analiza ikonograficzna od formalnej, jakie mamy gatunki malarskie i rodzaje kompozycji. W ramach spotkania odwiedzimy aktualną wystawę w Willi Caro, wybierzemy eksponaty i "na żywo" będziemy tworzyć profesjonalny opis dzieła sztuki według ściśle określonego szablonu, który potem może być traktowany jako pomocniczy na lekcjach języka polskiego i historii, w ramach analizy „innych tekstów kultury”, zwłaszcza dzieł kultury wizualnej.